"Το ιστορικό της Εξόδου". Εισήγηση κ. Φωτίου Πάλλα στην εκδήλωση "Κίνδυνοι & Προκλήσεις του Ψηφιακού Μετασχηματισμού"

Σεβαστοί πατέρες, σεβαστές αδερφές, κυρίες και κύριοι,

Μία από τις μεγαλύτερες αυταπάτες της εποχής μας είναι η πεποίθηση ότι η τεχνολογία μπορεί να υποκαταστήσει τη δημοκρατία, ότι η οργάνωση της ζωής μέσω ψηφιακών συστημάτων συνεπάγεται πρόοδο, διαφάνεια, ασφάλεια.

Και όμως, η τεχνική διευκόλυνση ουδέποτε υπήρξε εγγύηση ηθικής ευθύνης ή πολιτικής ελευθερίας.

Σήμερα, υπό το πρόσχημα του «ψηφιακού εκσυγχρονισμού», επιχειρείται να συρρικνωθεί ο πολίτης σε δεδομένο, να μεταμορφωθεί σε έναν αριθμό, φορτωμένο σε μια πλατφόρμα, που τον ακολουθεί παντού, σ’ ένα αρχείο που τον συνοδεύει σιωπηλά, σε ένα ηλεκτρονικό αποτύπωμα πιο μόνιμο κι απ’ τη σκιά του.

Η κυβέρνηση διαβεβαιώνει ότι τα δεδομένα μας είναι «απολύτως ασφαλή», όπως είναι «απολύτως ασφαλή», τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα εκατομμυρίων πολιτών, που συχνά-πυκνά διαρρέουν από κυβερνοεπιθέσεις! (Μπες και δες τα 10 πιο σοκαριστικά περιστατικά διαρροής δεδομένων στο διαδίκτυο Lovefortechnology.net ). Με την ίδια βεβαιότητα, εξάλλου, ο υπουργός Μεταφορών «διασφάλιζε απολύτως την ασφάλεια» για την αμαξοστοιχία του Χάρου! Και μέχρι σήμερα ολόκληρη η Ελλάδα πενθεί και θα πενθεί τα παιδιά της στα Τέμπη, εξαιτίας αυτής της επίπλαστης ασφάλειας, την οποία υποσχέθηκαν και εγγυήθηκαν, κουνώντας μάλιστα επιτιμητικά το δάχτυλο αλλά και λοιδορώντας ως ψεκασμένους όσους τους αμφισβητούσαν!

Κι όμως, δεν πτοούνται. Ο υπουργός ψηφιακής διακυβέρνησης, χαμογελαστός σαν παρουσιαστής τηλεπωλήσεων, δηλώνει με απόλυτη σιγουριά πως ο προσωπικός αριθμός είναι «το μέλλον».

-Ποιο μέλλον;

-Αυτό που σου ζητάει κωδικό, όχι για να εξυπηρετηθείς με άνεση και ασφάλεια, αλλά για να συμβιβαστείς με το γεγονός ότι από αύριο, υποχρεωτικά, θα αναπνέεις μόνο με «άδεια»!

Προβατόσχημοι λύκοι, άλλοι φορώντας το ένδυμα της δημοκρατίας, άλλοι το ένδυμα της δικαιοσύνης και άλλοι το ένδυμα της ιερότητας, καθησυχάζουν τον λαό, για τη χρήση του προσωπικού αριθμού και της ψηφιακής ταυτότητας. Και, δυστυχώς, ο λαός εφησυχάζει.

Σ΄ αυτό το σημείο τίθεται ένα πολύ κρίσιμο και επίκαιρο ζήτημα: η σιωπή των πλειοψηφιών απέναντι σε εξουσίες που τείνουν να αυθαιρετούν, επικαλούμενες την πρόοδο, την ασφάλεια ή την «αναγκαιότητα» του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Ζούμε σε μια εποχή παράξενης αντιστροφής. Ποτέ άλλοτε ο άνθρωπος δεν είχε στη διάθεσή του τόσα μέσα για να εκφραστεί, να ενημερωθεί, να αντιδράσει και ποτέ δεν υπήρξε τόσο σιωπηλός. Οι πλειοψηφίες στέκουν αδρανείς, παρακολουθώντας την Ιστορία να γράφεται ερήμην τους. Μια νέα μορφή εξουσίας, τεχνοκρατική, ψυχρή, απρόσωπη απλώνει τα δίχτυα της. Κι εκεί όπου άλλοτε υψώνονταν φωνές, σήμερα απλώνεται μια σιωπή ή ένας βολικός ψίθυρος: «Τι να κάνουμε; Έτσι είναι τα πράγματα».

Αυτή η σιωπή, πριν από τη θύελλα, —είτε είναι αποτέλεσμα κόπωσης, φόβου, αδιαφορίας ή απάθειας— έχει ιστορικά αποδειχθεί πως λειτουργεί ως το πιο ισχυρό όπλο των αυταρχικών ηγεσιών. Όταν η κοινωνία παύει να συμμετέχει, να ελέγχει, να αμφισβητεί, τότε ανοίγει ο δρόμος για την τεχνοκρατική δεσποτεία, όπου η ελευθερία θυσιάζεται στο όνομα της «ευκολίας» και η δημοκρατία περιορίζεται σε μια τυπική διαδικασία.

Η εισαγωγή εργαλείων, όπως ο προσωπικός αριθμός και η ηλεκτρονική ταυτότητα, παρουσιάζεται ως βήμα προς τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα. Και πράγματι, μπορούν να έχουν θετικές όψεις. Όμως, χωρίς ισχυρούς θεσμούς ελέγχου, διαφάνεια στη διαχείριση δεδομένων και πολίτες ενεργούς και υποψιασμένους, τέτοια μέσα μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε μηχανισμούς επιτήρησης και ελέγχου.

Ο κίνδυνος δεν είναι φανταστικός. Η Ιστορία γνωρίζει καλά πώς η εθελούσια παράδοση της ελευθερίας, στο όνομα της ασφάλειας ή της ευκολίας, μετατρέπεται γρήγορα σε αλυσίδα.

Η ελευθερία δεν χάνεται απότομα, χάνεται σιγά-σιγά, με τη συναίνεση των βολεμένων και την απουσία των αδιάφορων. Κάθε φορά που αποδεχόμαστε άκριτα ένα νέο «μέτρο για το καλό μας», κάθε φορά που υποχωρούμε μπροστά στην αυθαιρεσία με τη φράση «έλα μωρέ, δεν αλλάζει τίποτα», προσφέρουμε ένα ακόμα λιθαράκι στο οικοδόμημα της υποταγής. Και έτσι, λίγο λίγο, με τη συναίνεση των κουρασμένων και τη σιωπή των βολεμένων, στήνεται μια ηλεκτρονική δικτατορία, όχι με τανκς, αλλά με passwords.

Ίσως, λοιπόν, να ήρθε η ώρα να θυμηθούμε πως η δημοκρατία δεν είναι εφαρμογή σε κινητό αλλά στάση ζωής. Ίσως, η μεγαλύτερη πρόκληση της εποχής μας δεν είναι η τεχνολογία αλλά η αναβίωση της πολιτικής συνείδησης, η ανάγκη να θυμηθούμε ότι η δημοκρατία δεν λειτουργεί αυτόματα, απαιτεί ενεργούς, σκεπτόμενους και θαρραλέους πολίτες, όπως στη Μεγάλη Βρετανία, στην Ελβετία, στην Εσθονία και πολύ πρόσφατα στην Ιταλία που η προσπάθεια να επιβληθεί υποχρεωτική ψηφιακή ταυτότητα συνάντησε μαζικές αντιδράσεις!

Αν σε άλλους λαούς, μέσα σε αυτό το σκοτάδι, υπάρχει ελπίδα, μέσα στον κάθε Έλληνα υπάρχει ακόμη η φλόγα της Ορθόδοξης ελευθερίας, αυτής που σέβεται τον Θεό και γι’ αυτό δεν προσκυνά καμία εξουσία.

Ας μη φοβηθούμε να ομολογήσουμε την ανησυχία μας.

Ας μη φοβηθούμε να αρθρώσουμε λόγο.

Η σιωπή των πολλών είναι η δύναμη των λίγων που εξουσιάζουν.

Η Πανελλήνια Κίνηση «ΕΞΟΔΟΣ» ιδρύθηκε και φιλοδοξεί να αποτελέσει μια υπερκομματική, ενωτική και επομένως δυνατή φωνή αφύπνισης απέναντι στον λεγόμενο «ψηφιακό ολοκληρωτισμό». Θέτει στο επίκεντρό της όχι μόνο την πολιτική και νομική διάσταση του ζητήματος αλλά και την ανθρωπολογική και την πνευματική.

Γιατί, αν ο λαός αυτός, ο λαός της Ανάστασης, ξυπνήσει μονομιάς, τότε πράγματι, όπως το ΄πε ο ποιητής: «θά ’ρθει ανάποδα ο ντουνιάς» και θα ξαναβρεί ο άνθρωπος το αληθινό του όνομα: Εικών Θεού ζώντος, όχι αριθμός του κράτους.